- Sağlığınızın değerini anlamanıza yardımcı olur.
- Yaşam kalitenizi arttırmanıza ve geliştirmenize yardımcı olur.
- Fiziksel performansınızı geliştirir.
- Kalp rahatsızlığı riskini azaltır.
- Maksimum oksijen kapasitenizi arttırır.
- Yüksek tansiyon riskini veya ilerlemesini azaltır.
- Yüksek tansiyonu olanların, tansiyonu kontrol altında tutmasına yardımcı olur.
- Kandaki Triglycerid seviyesinin azaltır.
- Kandaki iyi kolestrolu (HDL) artırır.
- Dinlenme kalp atımını düşürür.
- Kalp - damar dolaşımını geliştirir.
- Anaerobik eşiği arttırır, bu da çabuk yorulmayı ve dolayısıyla kanda laktik asit birikiminin erken oluşmasını engeller.
- Kalp rezervini artırır.
- Kalbinizin bir atımda vücuda pompaladığı kan miktarını artırır.
- Vücut ısınızı soğutma için, deri yüzeyine gerekli kan akış kabiliyetini artırır.
-
Akciğer kapasitenizi arttırarak, oksijenin akciğerlerden kana geçebilme kabiliyetini arttırır.
- Kalp krizi geçirdikten sonra, hayatta kalma şansınızı arttırır.
- Koronerde kan pıhtılaşma hassasiyetini düşürür.
- Kandaki yoğunlaşmayı azaltır
- Kalbinizin daha verimli pompalama işlevini yapmasını sağlar
- Kanınızın kan plazma hacmini genişletir.
- Orta seviyeli egzersizler sırasında, kalp atım sayısını düşürür.
- Anormal nabız atım incinmelerini azaltır.
- Kaslarınızın kandan oksijen çıkarma kabiliyetini artırır.
- Çarpıntı riskini azaltır.
- Çok çeşitli sebeplere bağlı baş ağrılarından kurtulmanızı sağlar.
- Hamilelikte karşılaşılan birçok rahatsızlıklardan (ör. kabızlık, bel ağrısı, mide ekşimesi gibi) kurtulmanızı sağlar.
- Sıcaklığa karşı tahammülünüzü artırır.
- Endişe ve kuruntularınızı azaltır.
- Streslerden korunmaya ve kurtulmaya yardımcı olur.
- Vücudun üst solunum yolları enfeksiyonuna karşı direncini artırır.
- Şeker hastalığınızın gelişme riskini azaltır.
- Şeker toleransınızın gelişmesini sağlar.
- Prostat kanserinin gelişme riskini azaltır.
- Sigarayı bırakmanıza yardımcı olur.
- Bağırsak kanserinin gelişme riskini azaltır.
- Göğüs kanserinin gelişme riskini azaltır.
- Eklem rahatsızlıklarından dolayı, eklemlerin bozulma oranını yavaşlatır.
- Kan şekerinin kontrol altında tutulması için gerekli insulin miktarının düşürülmesine yardımcı olur.
- Yüksek tansiyona bağlı ciddi komplikasyonlara maruz kalma oranını azaltır.
- Yaralanmalara karşı korunmayı sağlar.
- Eklemlerdeki kıkırdak dokunun yoğunluğunu arttırır.
- Stresle başa çıkmanıza yardımcı olur.
- Bağışıklık sisteminizin iyi şekilde çalışmasını geliştirir.
- Kabızlıktan kurtulmanıza yardımcı olur.
- Depresyonun hafifletilmesine ve atlatılmasına yardımcı olur.
- Soğuk ortamlara çabuk adapte olma kabiliyetinizi artırır.
- Bel ağrılarının hafiflemesine ve kurtulmanıza yardımcı olur.
- Bel ağrılarından doğan sıkıntıların azalmasını sağlar.
- İnsuline karşı,doku duyarlılığını artırarak, kan şekerinin daha iyi kontrol edilmesine yardımcı olur.
- Yüksek tansiyonu kontrol için alınan ilaçların, yan etkilerine karşı koymaya yardımcı olur.
- Eklem esnekliğini korur ve gelişmesine yardımcı olur.
- Eğer yüksek tansiyonunuz varsa, bunu kontrol etmek için aldığınız ilaç ihtiyacını 20 - 30 % azaltır.
- Kemik erimesi hastalığı riskinin gelişmesini azaltır.
- Zihinsel uyanıklılığınızı artırır.
- Yaşa bağlı olarak oluşan kemik bozulmalarının yavaşlamasına yardımcı olur.
- Endometriyoya karşı riski azaltır.
- Eklem rahatsızlıklarından doğan acılara karşı koyma toleransınızın artmasını sağlar.
- Kilonuzu korumanıza veya kilo kaybetmenize yardımcı olur. Sadece diyet yaparak değil.
- Yaratıcılık gücünüzün artmasına yardımcı olur.
- Yağsız vücut dokularınızın korunmasına yardımcı olur.
- Sağlık harcamalarının ve ilaç kullanımının azalmasına yardımcı olur.
- Yabancı madde kullanımı ile mücadeleye yardımcı olur.
- Fazla kalorilerin yakılmasına yardımcı olur.
- Yüksek oranda gıda tüketmenizi sağlar, fakat buna rağmen, kalori dengenizin aynı kalmasına yardımcı olur.
- Ağır ilerleyen şişmanlığa karşı korur.
- Denge ve koordinasyonunuzun gelişmesine yardımcı olur.
- İştahınızın kısa süreli etkilerle azaltılmasına yardımcı olur.
- Ani kabarmaların üstesinden gelmeye yardımcı olur.
- Yaşlı bireylerdeki kısa süreli belleklerin gelişmesine yardımcı olur.
- Adet kanamalarından doğan belirtilerin hafiflemesine yardımcı olur.
- Genel ruhsal durumunuzun gelişmesini sağlar.
- Kolay ve iyi uyumanıza yardımcı olur.
- Kilo kaybına, özellikle vücuttaki yağdan kaybetmenize yardımcı olur.
- Kemiklerinizin kırılmalara karşı direncini ve yoğunluğunu artırır.
- Dinlenme durumundaki metabolik seviyeyi korumanıza yardımcı olur.
- Kassal güç seviyenizi arttırır.
- Kassal dayanıklılık seviyenizi artırır.
- Egzersizden sonra çabuk toparlanabilme kabiliyetinizi artırır.
- Uygun kas dengenizi korumanıza yardımcı olur.
- Cinsel hayatınızın istenen doyumda ve düzeyde artmasını sağlar.
- Vücudunuzun dik durmasının gelişmesini sağlar.
- Egzersiz sırasında vücudun enerji elde etmede yağ kullanabilme kabiliyetini arttırır.
- Solunum sistemindeki kasların gücünün ve dayanıklılığın artmasını sağlar.
- İyi bir fiziksel görünüş sağlar.
- Kendinize olan güven duygunuzu arttırır.
- Rahat olmanıza yardımcı olur.
- Kısa süreli bilgileri hafızanızda tutma kabiliyetini geliştirir.
- İşveriminizi arttırır.
- Bol enerji verir. Günlük hayatınızda acil durumlarda ihtiyacınız olan enerjiyi sağlar ve sonradan ihtiyaç olabilecek daha fazla enerjinizi korumanıza yardımcı olur.
- Hastalıklara bağlı olarak iş günü kaybınızı azaltır.
- Bağımsız hayat tarzını korumanıza yardımcı olur.
- Yeni insanlarla karşılaşmanıza ve yeni arkadaşlar edinmenize yardımcı olur.
- Fiziksel zindeliğinizi geliştirerek, hayata daha yaratıcı olarak adapte olmanızı sağlar.
- Aktiviteler, kemiklerin güç depolamasına ve orta şiddetli egzersizler sırasında daha fazla baskı yaparak hem daha çok güç depolamasına hem de kemik yoğunluğunun artmasını yardımcı olur.
- Egzersiz, bağ ve bağ dokularını kuvvetlendirerek, yaşa bağlı olarak oluşabilecek sakatlıkları azaltır.
- Önceden hareketsiz bir yaşam tarzına sahip kişilerin, yorgunluğa karşı direncini artırır ve dinçlik hissinin oluşmasını sağlar.
- Hatta kalp hastaları bile, kalp ve solunum sistemlerini çalıştırıcı egzersizler yaparak, hastalığının üstesinden gelmek için gayret sarfederek, korkularından kurtulmalarına ve normal yaşamlarına dönmelerine yardımcı olur.
- Spor yapmak, sıkıntılarınızın azalmasına, eğlenme ve neşelenmenize, kısaca hayattan zevk almanıza yardımcı olur.
|
Egzersizin
yararları
Hareketsizlik, başta
kalp, yüksek tansiyon olmak üzere birçok hastalıkta etkili rol oynuyor.:
Sağlıklı bir insanın günlük
yapması gereken egzersizin ne kadar olması gerektiğini de şöyle açıkladı:
“Egzersiz, sağlığımızı korumak ya da gelişmiş olan sağlık durumumuzu devam
ettirmek amacıyla yapılan, amaçlı hareketler olarak tanımlanabilir.
Egzersiz yapacak olan kişinin yaşına, cinsine ve de sağlık durumuna hatta
bazen kondisyon durumuna veya becerilerine göre farklı özellikler taşır
ama genel bir tanımlama verirsek, haftada üç ile beş kez arasında yapılan
düzenli, ritmik ve yaklaşık olarak 25-35 dakikalık bir program.
Amaçlanacak olan hedefe göre bunun yoğunluğunun şiddetini ve süresini de
değiştirmek gerekebilir”.
YAŞ GRUPLARINA GÖRE DEĞERLENDİRME
Çocukluk, erişkinlik ve yaşlılık döneminde yapılması
gereken egzersiz için özel önerilerde bulundu: “Tüm insanlar hareket
etmeli. Dünya Sağlık Örgütü’nün bu yılki sloganı, çok önemli, ‘Sağlığın
İçin Hareket Et’. Sağlığımızı korumak ve genel sağlık için, gerçekten
hareket etmeliyiz. Çünkü günlük hayatımızda aslında biraz gelişmiş olan
teknolojiyle çok fazla oturuyoruz. Uzun süreli televizyon seyrediyoruz,
hareketsiz kalıyoruz. Bu hem gençler için, hem erişkinler için, hem de
yaşlılar için geçerli. Toplumun çeşitli kesimlerinin mutlaka egzersize
özendirilmesi konusunda bilinçlendirilmesi gerekiyor. Belki öncelikle bir
eğitim. Çocuklar için çocukluk çağından başlayarak, becerilerine,
isteklerine, arzularına göre düzensiz egzersize çalıştırmak, alıştırmak
ailenin görevi. Erişkinlik dönemindeyse, bu bir yaşam tarzına dönüştürmeye
çalışmak gerekiyor ki, yaşlılık sürecinde de bunu devam ettirip, sağlıkla
ilgili bizim için gelişmiş ve fonksiyonlarımızda önemli kazançlar
sağlayabilsin.”
“Çocuklar için
daha düşük tempolu, sevecekleri, grup egzersizlerinin ön planda olduğu
egzersiz grupları. Yüzme, raket sporları, jimnastik grupları gibi
önerilebilecek egzersizler sayılabilir. Erişkinlikte aslında hepimiz
günlük hayatta çok fazla çalışıyoruz, çok az zamanımız var. Çok da fazla
komplike salonlara veya bir takım egzersiz ekipmanlarına ihtiyaç yok.
Yürüyebiliriz. Ama yürümeden kastımız tabi ki tempolu bir yürüme ve
süresinin mutlaka 35-40 dakikalara kadar çıkması. Yaşlılıkta iş birazcık
daha değişiyor. Yaşlılığın bir takım fizyolojik değişiklikler var. O
nedenle yaşlılarda bunu yine basit olarak yürüme veya bir takım özel
sorunları varsa evde kullanılan spasyonel bir takım bisikletler, belki de
grup aktiviteleri, dans gibi bir takım aktivitelerle toplumsal ve sosyal
ilişkilerini de güçlendirecek olan çalışmalar olarak değiştirebiliriz.”
“Çocuklara, hatta spor yapmayı amaçlayan
herkes için öncelikle sağlık durumu gerçekten düzenli bir egzersizi ya da
çok ileri bir takım kondisyonu geliştirecek egzersizlere uygun mu diye bir
kontrolü öneriyoruz. Bundan sonra çocuk ne istiyor, ne tür bir egzersiz
istiyor, neden hoşlanıyor? Yüzmekten mi, raket sporlarından mı hoşlanıyor?
Ya da çocukların çok çok sevdiği, yine beraber olmaktan dolayı
hoşlandıkları basketbol, voleybol gibi aktivitelerden mi hoşlanıyor?
Herhalde o hoşlandığı becerisini geliştirme yönünde, gerek sporla ilgili
onunla birlikte çalışan beden eğitimi öğretmeninden de destek alarak
değişik kulüplerde istediği bir aktiviteye yönlendirmek mümkün olacak. Ama
çok zorlayıcı, belli bir gelişme döneminde, özellikle çok aşırı yük
binici, tabi bir kız çocuğu için çok söyleyemeyiz belki ama erkek
çocukları için sıkça rastlanan ağırlık kaldırma, halter yapma gibi
eklemlerin gelişme döneminde çok zarar görebilecek bir takım travmatik
sporlardan da kaçınmak gerekiyor. Herhalde çocuk ve öğretmeniyle iyi bir
beceri olabilecek egzersiz seçilebilir.
EGZERSİZİN BIRAKILIP, TEKRAR BAŞLAMAK
Egzersiz düzenli olarak yapıldığı zaman
gerçekten insanda biyolojik olarak çok önemli değişikliklere yol açıyor.
Fakat bırakıldığı zaman bu biyolojik değişikliklerin birçoğunda geriye
dönüş ortaya çıkıyor. Örneğin kişinin kondüsyonu dediğimiz maksimum işe
karşı yapmış olduğu becerisi, oldukça anlamlı şekilde düşüyor. Maksimum
oksijen tüketimi çok anlamlı şekilde azalıyor. Eklemler çevresindeki bağ
dokularının esnekliği kayboluyor. Bu nedenle eklemler veya kemikler ve
eklem çevresinde daha kolay travmatize olma özelliğine kavuşuyor. Vücut
yağ kütlesi ciddi şekilde artış gösteriyor, egzersizi bıraktıktan sonra.
Ama bunların hiçbiri tekrar egzersize başladığımız zaman geri dönmeyen
şeyler değil. Mutlaka tekrar egzersize döndüğümüzde şiddeti hafif ve düşük
olmak üzere yeniden egzersiz programı yaparsak, bu zararlı etkilerin
ortaya çıkmasını engellemiş oluruz. Çok kalıcı bir takım etkiler ortaya
çıkarmıyor. Ama şöyle ki geç dönemde oluşmuş sağlık sorunlarını bunun
dışında bırakıyorum. Örneğin kalp damar hastalıklarının gelişimi,
hipertansiyonun çok ciddi şekilde artması. Obezite dediğimiz ileri
şişmanlık gibi bir sürece geçmişse bu bıraktığımız süreç, o zaman daha
farklı programlar ve vücuda zarar vermeyecek olan bir takım egzersiz
programları düzenlemek gerekiyor. Ve mutlaka bir daha sağlık kontrolü..
OTURMAK, OTURMAK, OTURMAK ...
Oturarak vücudumuza neler yaptığımızı şöyle açıkladı: “Oturunca
vücudunuzda neler değişiyor? Bir kere oturduğumuz zaman özellikle
kalbinizin peripere göndermiş olduğu kan hacmi anlamlı derecede düşüyor.
Nabzınızda önemli değişiklikler oluyor. Kan basıncınız yükseliyor. Bu
atıştırma dediğimiz yeme fonksiyonları bizim vücudumuzda özellikle
kolesterol düzeyi lipid düzeyinde anlamlı bir takım değişikliklere sebep
olur. Glikoz depolarımız artıyor, kan şekerimizde bir takım değişiklikler
ortaya çıkıyor. Ve vücudumuzun bu fonksiyonlardaki değişikliklere bağlı
olarak da uyum yetenekleri birazcık azalıyor. Aynı zamanda uzun süre
oturmanın ortaya çıkardığı kastaki hareketsizlik, laktik asit gibi çok
önemli bir takım metabolik değişikliklerden bahsetmek mümkün.”
DÜZENLİ SPORUN AVANTAJLARI
Biyolojik olarak
organizmada ciddi değişiklikler ortaya çıkıyor. Örneğin kalp, solunum,
dolaşım ve sindirim sistemlerimiz daha verimli ve düzenli olarak
çalışıyor. Egzersiz yapan kişilerin istirahat nabızları ve kan basınçları
düşük. Yine lipid, kolesterol ve kötü huylu kolesterol grubundan
saydığımız trigliserid oranları daha düşük. Bu da aterosikloroz yani damar
sertliği gelişimini engelleyici bir etki gösteriyor.
Egzersiz yapan insanlar çevreleriyle uyumlu oluyorlar, mutlu ve huzurlu
oluyorlar. Bu çok önemli bir avantaj. Yaşam kalitesi anlamlı derecede
yüksek. Ölüm oranları belirgin derecede düşük egzersiz
yapan kişilerde. Aktivitelerin artmasına bağlı olarak bizim için özellikle
fizik tedavi dalında çok sıklıkla karşılaştığımız, osteoporoz adını
verdiğimiz kemik sağlığı üzerindeki negatif etkileri ortadan kalkıyor.
Eklemlerde belli zamanlarda ortaya çıkarmış olduğu gerilim, kas kuvvetinin
artması ise zamanla ortaya çıkan osteartrit gibi şikayetlerden ciddi
derecede koruyucu oluyor. Egzersiz, bir takım hormonların salımını
destekliyor. Mesela endorfinler gibi... Bu kişilerde o nedenle ağrı
birazcık daha az duyumsanıyor. Ve mutlu bir ruh hali, umutta anlamlı
yükselme ortaya çıkıyor. Buna ilaveten son zamanlarda özellikle yapılan
bir takım araştırmalar kolon kanserinde dahi anlamlı derecede egzersiz
yapanlarda azalma oluştuğunu gösteriyor.
MENOPOZ VE EGZERSİZ
Egzersizin önemini belirterek, şunları önerdi:
“Osteoporoz, gerçekten posmenopoz dediğimiz, menopoz sonrası dönemdeki
kadınlarda ve ileri yaş erkeklerde ciddi bir halk sağlığı sorununa
dönüşebilecek bir sağlık problemi. Çünkü ortaya çıkardığı problem, sadece
kemik kütlesinde ya da kemiğin dayanıklılığında bir azalma değil, aynı
zamanda kırık riski ortaya çıkarması nedeniyle de önemli bir yaşamsal
sorun olarak önümüzde çıkıyor. Bu yaş grubu kadınlarda mutlaka ilaç
tedavisi gerekli. Özellikle erken menopoz söz konusuysa, bir çok ilacın
kullanılması gerekiyor. Bunlar hormon replasman tedavisi dediğimiz
östrojen hormonlarının hala verilmeye devam etmesi olabilir. Kemik
sağlığını destekleyen bir takım ilaçların kullanılması olabilir. Ama
mutlaka düzenli kalsiyum ya da o yaş grubu kadının ihtiyacı olan 1000-1200
miligram kadar kalsiyumun alınması gerekli.”
“Egzersiz, bizi ilaçlardan çok fazla kurtarmıyor” “Ama egzersiz, gerek ilacı
kullanmamızdaki yararını anlamlı derecede yükseltiyor. Artı, özellikle yer
çekimine karşı da egzersizler yaptığımızda, örneğin ciddi bir tempolu
yürüdüğümüzde oluşturduğu eklemlerde ve eklem çevresindeki yapılarda
çekilmeyle kemiği destekliyor. Ve kemiğin kütlesinde de anlamlı derecede
bir artış ortaya çıkarıyor. Çok komplike şeyler yapılmayacağını hep
söyledim.
Mutlaka haftanın üç ya da beş günü, kırk dakikaya kadar devam edebilen
düzenli bir yürüme çok uygun olacaktır. Hatta kemik
sağlığı için çok önemli yararlar sağlayacaktır.”
VARİS
Özellikle bacaklarda sık gördüğümüz
şikayetlerden biri varis. Yürüme en uygun olan egzersizdir. Eğer imkan
varsa ve uygulanabiliyorsa, yüzme yine önerebileceğimiz bir aktivite
olacaktır ama biraz daha tabi ki havuz gibi bir takım olanaklar
getirdiği için çok tempolu bir yürüme dışında ciddi şekilde koşu
önermiyoruz. Hızlı ve tempolu bir yürüme uygun olacaktır.
EGZERSİZİN HASTALIKLARDAN KORUYUCU ETKİSİ
Yaşam kalitesinin arttırılmasında ve tedavinin
başarısında egzersizin rolünden şöyle söz etti: “Egzersiz, sadece sağlığı
koruyan hareketler değil. Egzersiz hekimlerin elinde bir tedavi aracı.
Özellikle bazı hastalıklarda biz egzersizi tedavi yöntemi olarak
kullanıyoruz. Örneğin bel sağlığı ile ilgili problemler. Veya sizin
bahsettiğiniz kalp damar hastalıkları yönündeki problemlerde... Kalp ileti
bozukluklarından sonraki süreçte. Bir kalp ameliyatı geçirdikten sonra ya
da uzun süreli yatak istirahatinden sonra normal yaşama dönüşte. Veya
parkinson ve diabet bir takım hastalıkların da tedavisinde belirli bir
süreç içerisinde ilacı tabi ki kullanıyoruz ama egzersizi de oldukça
önemli bir tedavi aracı olarak kullanıyoruz.”
EGZERSİZİN ZARARLI OLDUĞU DURUMLAR
Egzersizin zararlı olduğu durumları şöyle
açıkladı: “Egzersizin kesinlikle hiç yapılmaması gerektiği süreler de var,
kontrollü yapılması gerektiği süreler de var. Hiç yapılmaması gereken
hastalık süreçlerine bakarsak, özellikle yeni geçirilmiş bir enfarktüsten
sonra, ateşli bir enfeksiyon hastalığı sırasında. Bir takım kontrolsüz
olabilen metabolik hastalıklar sürecinde. Veya bir takım kalp, ileti
bozukluklarında hastalık süreci içinde egzersiz yapılmamalı. Hamilelerde
ve yaşlılarda ise dikkatli ve kontrollü bir egzersiz programı yürütülmeli.
Ya da başka bir sağlık sorunu olan, örneğin bel hastalığı, boyun hastalığı
ya da geçirilmiş bir ameliyat sonraki süreçte ise mutlaka hekimin
belirleyeceği programlarla egzersiz sürdürülmeli. Ama diğer daha önce
bahsettiğim durumlarda kesinlikle egzersiz yapılmamalı.”
ZAYIFLAMAK İÇİN...
Obezite
dediğimiz şişmanlık ciddi bir problem. Ve sadece diyetle onu kontrol
edebilmek mümkün değil. Mutlaka diyetle birlikte fiziksel akvitenin de
bilinçli olarak yönlendirilmesi gerekiyor. Özellikle
obezler de başka sağlık sağlık sorunlarıyla karşılaşabiliriz. Ve egzersiz
yaparken bu önemsiz olan sağlık sorunları önemli bir takım problemlere
sebep olabilir. Onun için öncesinde mutlaka bir hekim kontrolünden
geçilmesi, sağlık yönünden kalp, dolaşım sistemi, solunum yönünden
herhangi bir sıkıntısının olup olmadığını veya şişmanlığına sebep
olabilecek sağlık problemlerinin açığa çıkarılması gerekli. Bununla ilgili
bir sorun yoksa
genellikle obezitede motivasyon biraz güç oluyor. Öncelikle kendisini
hazırlamalı. Gerçekten ben bunu yapacağım ve bu benim için önemli bir
avantaj sağlayacak diyerek yaklaşmalı. Ve önerdiğimiz yine ev içinde belki
uygulanabilir bir bisiklet olabilir. Ama daha çok dış
ortamdaki oksijeni kullanma, bir takım dış uyaranların da olumlu
etkilerini dikkate alırsak, dışarıda yürüme. Ama onlarda önerdiğim gibi
biraz daha tempoyu düşük tutmak. Çünkü obez kişilerde maksimum oksijen
tüketimi anlamlı derecede düşük olacağı için 35 dakika değil, 10-15
dakikalık bir süreçle başlayıp, 4-5 haftalık bir süreden sonra 20-25,
hatta 30 dakikaya kadar çıkararak, bunu uzun süreli, belki 20-30 hafta
sürece kadar yaydığımızda obezitede kullandığı ilaca egzersizle birlikte
çok önemli bir destek sağlayacaktır. Hem kilo kontrolünü başarmış
olacağız, hem de sağlık açısından olumlu olacak. |