Borsa ve Finans kavramlarını duyuyor fakat ne olduğunu bilmiyor musunuz?
En çok kullanılan bazı Borsa ve Finans terimlerini sizler için bir araya getirdik.
Borsa ve Finans Terimleri ve Anlamları
A
AÇIĞA SATIŞ İŞLEMLERİ: Sahip olunmayan menkul kıymetlerin ödünç alınmak sureti ile satılmasıdır.
ADİ HİSSE SENETLERİ: Özel birtakım üstünlükleri ve hakları sağlamayan hisse senetleridir.
ALACAK DEVİR HIZI: Ticari alacakların kaç kez satışlara dönüştüğünü göstermektedir.
AĞIRLIKLI ORTALAMA FİYAT: Her hisse senedi için, her seans öncesinde bir önceki seans işlemleri dikkate alınarak ayrı bir ağırlıklı ortalama fiyat oluşturulur. Bu fiyat hesaplanırken değişik fiyattan ve miktarlardan gerçekleşen ve fiyatı tescil edilen normal emirler dikkate alınır. Bir fiyatın tescil edilebilmesi için işlemin lot olması ve gerçekleşmiş işlemin özel emir şeklinde olmaması gerekir.
ALTIN VE DİGER KIYMETLİ MADENLER FONU: Portföyününün en az %51`ini altın ve diğer kıymetli madenlerin oluşturduğu fonlardır.
ANONİM ŞİRKET: Bir ünvana sahip en az 5 ortakça ana sözlesmesinde yazili konularda faaliyette bulunmak üzere asgari 50,000 YTL (50 mia TL) sermaye ile kurulmuş olan ve esas sermayesi belli paylara bölünmüş olan sermaye şirketleridir.
ARACI KURUM: Sermaye piyasası araçlarını kendi ya da müşterileri adına alım satım işlemini yapan kurumdur. Değişik piyasalarda oluşan fiyat farklılıklarından yararlanmak sebebiyle yapılan hisse senedi, değerli maden ve evrak işleri de arbitraj kapsamına girer.
AVRUPA PARA BİRİMİ: ECU Sepeti Topluluğa üye on ülkenin paralarının sabit tutarlarının toplamından oluşmaktadır. Bu tutarlar her üyenin ağırlık katsayısına göre belirlenmiştir. Katsayılar ülkenin GSMH`si, Topluluk içindeki ticaret hacmi ve kısa vadeli parasal destekleme sistemi içindeki paylarına göre belirlenmiştir.
AYI PIYASASI: Hisse senedi fiyatlarında düşüş beklentilerinin olduğu piyasalardir.
B
BASİT FAİZ: Belli ve değişmeyen bir sermaye üzerinden belli bir süre için hesaplanan faizdir.
BASİT ORTALAMA: Belirli bir dönem araligindaki kapanış fiyatlarınin toplanarak baz alinan gün sayisina bölünmesi sonucu olusturulan ortalamadir.
BAŞ VE OMUZ FORMASYONLARI: Hisse senetlerinin teknik analizinde kullanılan formasyonlardandır. Bu tip formasyonlar, fiyatların insan omuzu gibi düz bir seyir izlerken birden yükselip (başı oluşturup) tekrar omuz seviyesine dönmesi ile oluşur.
BAYRAK: Hisse senedi borsasında teknik analizde kullanılan grafik şekillerinden biridir. Fiyatlarda görülen uzun bir düşme yada yükselme sonrası fiyatların istikrarlı bir şekilde ve ayni oranlarda önce düşüp sonra yükseldiği grafik şeklini ifade eder.
BAZ FİYAT: Bir hisse senedinin bir seans süresince işlem görebilecegi en alt ve en üst fiyat limitlerinin belirlenmesinde esas teskil eden fiyattir. Bir hissenin bir önceki seansdaki Ağırlıklı Ortalama Fiyatinin en yakin fiyat adimina yuvarlanmasi ile hesaplanir.
BEDELLİ SERMAYE ARTTIRIMI: Anonim ortaklikların, artirdikları sermaye karşılığı çikardikları hisse senetlerini ortaklarına belirli bir bedelle nakit karşılığı dagitmalarına denir.
BEDELSİZ SERMAYE artırımı: Anonim ortaklikların, iç kaynaklarından yaptikları sermaye artırımı karşılığı çikardikları hisse senetlerini bir bedel almaksizin ortaklarına dagitarak gerçekleştirdikleri sermaye artirimlarıdir.
BETA KATSAYISI: Hisse senedinin hareketliliğini gösteren bir katsayıdır. Bir hissenin betası, hisse senedi fiyatındaki yüzdesel değişimin, piyasa endeksindeki yüzdesel değişime bölünmesiyle hesaplanır. çıkan sayınının 1′den büyük ise hissenin hareketliliğinin yüksek olduğu söylenebilir. Ayrıca bu katsayı hissenin borsadaki genel bir düşüş ya da yükseliş trendinde nasıl tepki vereceğini ortaya koyabilir.
BİLEŞİK FAİZ: Herhangi bir sermayeye verilen faize de faiz verilmesidir. Yani belirli bir dönem sonundaki faiz arti ilk sermaye toplamına tekrar faiz işlemi uygulanmasi işlemidir. bileşik faiz ticari bankaların mevduat ve kredi işlemlerine uyguladıkları bir yöntemdir.
BİRİKMİŞ TEMETTÜ: şirketler sermayedarlara her zaman kar payı dağıtmayabilirler. Bu dağıtılmayan karlar bilançoda borçlu bir kalem olarak gösterilerek şirketin birikmiş temettülerini oluştururlar.
BİRİNCİL PİYASA: Hisse senetlerini halka arz eden şirketler ile tasarruf sahiplerinin dogrudan dogruya karşılaştıkları piyasadir.
BLUE CHIPS: Borsalarda büyük firmalara ait ve yillar itibariyle istikrarlı bir seyir izleyen menkul kıymetlere verilen isimdir. Bunlar genelde tanınmış firmaların kagitlarından olusur. Yatırımcı gözüyle bunlara güven tamdir. Bundan dolayi da fiyatları nispeten yüksektir.
BLOK SATIŞ: Bir firmanın sermayesinin yüzde 10′undan daha fazla hisse satışını ifade eder.
BOLLINGER BANTLARI: John Bollinger tarafından geliştirilen bu gösterge 20 dönemlik hareketli ortalamanın iki standart sapma üstüne ve altına bantlar çizer.
BOĞA EĞİLİMİ: Borsada iyimser havayı ifade eder. Fiyatları yükseleceği beklentisiyle düşük fiyattan hisse alınıp yüksek fiyattan satma eğiliminin ağırlık kazandığı piyasadır.
BORSA KOTU: Borsada işlem görmesine izin verilen menkul kıymetlerin listesidir.
BORSA DIŞI PİYASA: Londra ve NewYork borsaları gibi, kabul edilen hisse senedi borsalarınin yetkileri dışında hisse senetleri alim ve satimin yapildigi piyasadir.Türkiye`de de borsa disi piyasa lot alti ve küsuratli işlemlerle sınırlıdir. Bu işlemler IMKB tarafindan 1990`dan itibaren denetim altina almistir.
BORSA EMİRLERİ: Müsteri emirleri, üye temsilcileri tarafindan seans içinde borsa bilgisayar sistemine aktarildiginda borsa emrine dönüsür.
BÖLGESEL PAZAR: Ülkenin çesitli bölgelerinde faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli hisse senetlerinin güvenli bir ortamda işlem görmesini saglamak amaciyla kurulmustur. Ayni zamanda Ulusal pazar için geçerli kotasyon sartlarıni saglayamayan şirketler de burada işlem görür.
BROKER: Borsada başkası adına alım satıma ilişkin konuları görüşen, malın mülkiyeti kendışıne ait olmayan ve yaptığı hizmet karşılığı komisyon alan kişilerdir.
BRÜT KAR MARJI: İşletmenin satışlarınin brüt karlılığını göstermektedir.
C,Ç
CARİ ORAN: Firmanin kısa sürede borç ödeme gücünü gösteren orandır. Oranın büyümesi firmanin cari borç ödeme gücünün yükseldiği anlamına gelir.
CARİ FAİZ ORANI: Piyasada fon arz ve talebinin karsilanmasi sonucu olusan faiz oranıdır.
ÇARPANLAR YÖNTEMİ: çeşitli fiyat çarpanlara bakılarak yapılan şirket analizidir.
ÇAPRAZ KUR: Iki yabancı para biriminin bir başka ülkedeki degerlerini göstermek için kullanılan terimdir.
CCI GÖSTEGESİ: (Commodity Channel Index: Mal Kanal Indeksi) “CCI” hissenin kapanış fiyatı ile verilen periyod için önceki ağırlıklı ortalamaları mukayese eder.CCI normal sartlarda + , – 100 arasinda hareket eder. Bazen + 100`ün üzerine çikar ve bu duruma (over-bought) asiri alinmislik denir. Bazen de – 100`ün altina düser ve bu duruma (over-sad) asiri satılmışlık denir. Bu durumda CCI – 100 çizgisinin üzerine çıktığında “al”komutu ve + 100 çizgisinin altina düstügünde “sat” komutu verir.
ÇIKARILMIŞ SERMAYE: Kayitli sermaye sistemine tabi ortaklikların satışi yapilmis hisse senetlerini temsil eden sermayeleridir.
D
DEFLASYON: Bir ekonomide toplam arzin, toplam talebi aşması durumudur.
DEFTER DEĞERİ: Bir isletmenin özsermaye toplaminin pay senedi sayisina bölünmesiyle belirlenir.
DESTEK SEVİYESİ: Fiyatların düserken yogun alimlar ile karşılaştigi ve daha asagiya düşmekte zorlandigi seviyedir.
DEVLET TAHVİLİ: Maliye Bakanligi tarafindan itibari kıymetleri esit ve ibareleri ayni olmak üzere çikartilan borç senetleridir.
DİRENÇ NOKTASI: Borsada, belli bir süreç içinde sürekli bir fiyat artisinin yogun satışlar sonucu durduruldugu fiyat seviyesini ifade eder.
DİKEY ANALİZ: Aynı dönem içinde bilanço kalemlerin toplam aktifler içindeki payları ve gelir tablosu kalemleri için net satışlar içindeki payına bakar.
DÜZELTME: Mevcut fiyat trendinin aksi yönünde oluşan hareketlerdir. Fiyatlar mevcut trendin yönünde tekrar ilerlemeye başlamadan önce genelde belirli bir yüzdeyle bir düzeltme yaparlar.
DÖVİZ: Ulusal para dışındaki tüm yabancı paralar ve bu para cinsinden deger tasiyan menkul degerlere verilen isimdir.
DÖVİZ KURU: Bir ülkenin ulusal parasinin yabancı ülkelerin parasi cinsinden degeridir.
DÖVİZ TEVDİAT HESABI: Yurtiçi ve yurtdışında yerlesik kisilerin, ticari bankalarda açmis oldukları yabancı para cinsinden mevduata verilen isimdir.
DÜNYA BANKASI: Dünya Bankasi yada Uluslararasi Imar ve Kalkinma Bankasi`nin temel amaci, üye ülkelerin gelismesine yardimci olacak mali kaynakları saglamaktir.
DÜŞEN ÜÇGEN FORMASYONU: Fiyatların düserken ayni seviyede destek olusturmasina karsilik çikarken daha düsük seviyede tepe yapmasiyla olusan şekildir. Fiyatların belirgin bir deger kaybetmeden önce olusturdugu formasyondur. Formasyonun düşüş hedefi, formasyonun destek seviyesi ile en yüksek direnç seviyesi arasindaki farkin destek seviyesinden çikarilmasiyla bulunur.
DÜŞEN TAKOZ FORMASYONU: Büyük çikislardan önce olusur. Yukari dogru açisi olan bir üçgen görünümündedir. Takozun uçlarına dogru düşüşün siddetinde azalma olur. Hacim azalmasi çok belirgin hale gelir. Takozun düşen direnç çizgisi kirildiginda, çikis takozun boyunun üçte ikisi kadar olur.
E
EFEKTİF: Merkez Bankasi`nca alim ve satimi yapilan ve Türk lirasi olarak kurları belirlenen yabancı ülkelere ait kagit paradir.
ELLIOTT DALGA ANALİZİ: Çıkan dalgaları ve düşen dalgaları kendi içinde gruplara ayirarak inceleyen analiz sistemidir.
EMİRLERDE GEÇERLİLİK SÜRESİ: Borsa emirlerinin geçerlilik süresi bir tam gün (2 seans) olarak belirlenmiştir.
EMİSYON: Merkez Bankalarınca piyasaya banknot sunulmasidir.
ENDEKS: Borsa’da işlem gören hisse senetlerinin fiyat ve getirilerinin bütünsel ve sektörel bazda performanslarının ölçülmesi amacıyla oluşturulmuştur Borsa endeksleri hisselerdeki fiyat hareketlerinden yola çıkılarak borsanın genel trendlerinin belirlenmesinde kullanılır. Belirli şartlara göre ve sektörel temsil kabiliyeti göz önünde bulundurularak seçilen hisseler endekslerin hesaplanmasında kullanılır.
ENDEKS FON: Borsa endekslerindeki oranlara göre endeks kapsamindaki hisse senetlerinden olusan portföyü isleten fonlardir.
ENFLASYON: Toplam talebin toplam arzı aşmasıdır.
ENFLASYON RİSKİ: Yatırımcı tarafindan arzulanmayan bir reel getiri oraninin gerçekleşme olasiligini ifade eder.
EVALÜASYON: Bankaların kayitlarında sabit kur üzerinden geçirilen dövizlerin her ay sonunda geçerli cari kura göre düzenlenmesine denir.
F
FACTORING: Alacak hakkının bir başka kurulusa devri sonucunda likit fon saglayan bir mali işlemdir. Ülkemizde de hizla yayginlasan bir finansman yöntemidir.
FAİZ: Ödünç alinan belirli bir fonun kullanma bedelidir.
FAİZ ORANI RİSKİ: Yatirim yapilan kiymetin fiyatinin piyasadaki faiz oranlarından olumsuz olarak etkilenmesi durumunda olusan risktir.
FLAMA FORMASYONU: Bayrak formasyonuna benzer. Yapilan hizli primlerden sonraki dinleme sirasinda fiyatların çok düsük bir açiyla asagiya veya yukariya dogru hareket etmesidir. Formasyon hedefi, yapilan ilk belirgin boyutunun düzeltme sirasinda yapilan dip seviyeye eklenmesiyle bulunur.
FIBONACCI: Sayı serilerine dayanan bir analiz tekniğidir. Fibonacci sayıları serisi (1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 144…), üçüncü sayıyı bulmak için ilk iki sayı toplanarak oluşturulur. Bu seride bir sayının kendinden sonra gelen sayıya oranı % 62′dir ki bu da yaygın bir Fibonacci düzeltme sayısıdır. % 62′nin tersi olan % 38′dir ki bu da yaygın bir Fibonacci düzeltme sayısıdır. Fibonacci zaman hedeflerine, belli başlı tepe veya diplerden itibaren Fibonacci günleri, haftaları veya yılları sayılarak erişilir.
FİYAT ADIMI: Her hisse senedi fiyati için bir defada gerçekleştirilebilecek en küçük fiyat değişimidir. Bu adimlar baz fiyat araligina göre belirlenir.
Yeni Baz Fiyat Aralığı – YTL Fiyat Adımı-YTL 0.01-2.50 0.01 2.52-5.00 0.02 5.05-10.00 0.05 10.10-25.00 0.10 25.25-50.00 0.25 50.50-100.00 0.50 101.00-250.00 1.00 252.50-500.00 2.50 505.00 ve üzeri 5.00
FİNANSAL KİRALAMA: Makine ve teçhizatin mülkiyet hakkının yasal olarak kiraya verende kalmasina ragmen, ekonomik açidan kiralanan varlik üzerindeki kontrolü kiraciya devreden ve kiraciyi varligin fiili sahibi haline getiren uzun süreli bir leasing türüdür.
FİNANSAL RİSK: Yatirim yapilan kiymeti ihraç eden şirketin mali yükümlülüklerini yerine getirememesi durumunda olusan risktir.
FİYAT GÖSTERGESİ: Sadece fiyat değişimini baz alan inceleme sonucu ortaya al veya sat komutları çikaran göstergedir.
FİYAT MARJI: Bir hisse senedinin seans içinde önerilebilecek en düsük ve en yüksek fiyat araligini olusturur. Fiyat marji her hisse için baz fiyatin %10 alti ve üstü şeklinde otomatik olarak hesaplanir. Rüçhan hakki kupon pazarinda ise fiyat marji %25`dir.
FİYAT ÖNCELİĞİ: Hisse senetleri piyasasinda, daha düsük fiyatli satim emirlerinin, daha yüksek fiyatli satim emirlerinden; daha yüksek fiyatli alim emirlerinin, daha düsük fiyatli alim emirlerinden önce karsilanmasini ifade eder.
FİYAT ADIMI: Her hisse senedi fiyati için bir defada gerçekleştirilebilecek en küçük fiyat değişimidir. Bu adimlar baz fiyat araligina göre belirlenir.
Baz Fiyat Aralığı Fiyat Adımı 10 – 2,500 10 TL. ve katları 2,525 – 5,000 25 TL. ve katları 5,050 – 10,000 50 TL. ve katları 10,100 – 25,000 100 TL. ve katları 25,250 – 50,000 250 TL. ve katları 50,500 – 100,000 500 TL. ve katları 101,000 – 250,000 1,000 TL. ve katları 252,500 – 500,000 2,500 TL. ve katları 505,000 ve üzeri 5,000 TL. ve katları
FİYAT-KAZANÇ ORANI: Hisse senedi fiyatinin hisse basina kar rakamina oranıdır.
FORMASYON: Fiyat grafiginin belirli bir dönem içinde çizdigi şeklin bilinen bir geometrik şekile benzemesiyle olusur.
G
GARANTİ MEKTUBU: Bankaların belirli bir isin yapilmasi , bir malin teslimi veya bir borcun ödenmesini taahüt ederek, taahütlerine sadik kalacaklarıni ve borçlarıni belirten vadede ödeyeceklerini gösteren belgedir.
GELİR TABLOSU: şirketlerin mali tablolarından birisidir. Gelir tablosu şirketin dönem içindeki satışları, satışların maliyetlerini, faaliyet giderleri, faaliyet dışı gelir-gider, vergi karşılıkları ve kar/zararı gösterir.
GERİ DÖNÜŞ FORMASYONLARI: Fiyat grafiklerinde trendin geri dönmekte olduğunu gösteren fiyat formasyonlarıdır. En iyi tanımlı geri dönüş formasyonları kafa, omuz, çift ve üç tepe ve diplerdir.
GÖZALTI PAZARI: Hisse senetleri Borsa’da işlem gören şirketlerin hisse senetleri işlemleri ile ilgili olarak olagandisi durumlarda yada hisse senetleri Borsa’da işlem gören şirketler tarafindan kamuya aktarilacak bilgilerin zamaninda, dogru olarak aktarilmadigi durumlarda, ilgili şirketlerin sürekli denetim, gözetim ve sürekli kontrol altinda tutulabilmesi için açilmistir.
GÜÇ GÖSTERGESİ: Belirli bir dönemdeki fiyat değişiminin başka bir döneme göre fiyat değişimini karşılaştirarak ortaya çikan farki analiz eden göstergedir.
H
HALKA AÇILMA: Bir anonim ortaklığın ya da şirketin hisselerini halka arz etmesidir
HALKA ARZ: Sermaye piyasasi araçlarınin satin alinmasi için her türlü yoldan halka çağrıda bulunulmasini, halkin bir anonim ortakliga katilmaya ve kurucu olmaya davet edilmesini, hisse sentlerinin borsa da işlem görmesini ifade eder.
HAREKETLİ ORTALAMA: Belirli bir dönem araligindaki kapanış fiyatlarınin en son baz alinan fiyatin agirligi daha yüksek, ilk baz alinan fiyatinin agirligi ise daha düsük olacak şekilde hesaplanmasiyla olusturulan ortalamadir. Hareketli ortalama, Basit ortalamaya göre daha hizli hareket eder.
HAZİNE: Devletin tasarruflarıni ve mali işlemlerini idare eden kurumdur.
HAZİNE BONOSU: Hazine tarafindan vadesi 1 yildan kısa süreli olarak çikarilan ve iskontolu olarak işlem gören borçlanma senetleridir.
HİSSE SENEDİ: Anonim ortaklilar tarafindan çikarilan ve anonim ortakligin sermayesine belirli bir katilma payini temsil eden kıymetli evraktir.
HİSSE BAŞINA GETİRİ: Bir hissedarın sahip olduğu hisse dolayısıyla dönem sonunda elde ettiği getiridir.
HİSSE SENEDİ İHRAÇ FİYATI: şirket tarafindan çıkarılışı asamasinda satışa sunuldugu fiyattır.
HİSSE SENEDİ İLE DEĞİŞTİRİLEBİLİR TAHVİL: Önceden belirlenen bir zamanda tahvilin hisse senedi ile değiştirilmesini öngören tahvil türüdür.Böyle bir tahvil ihracinin temelinde yeni kurulan bir anonim şirketin kolay borçlanabilmesini saglamak yatar.
HİSSEDAR: Bir anonim şirketin hisse senedine sahip olan sahistir.
HİSSE SENEDİ PİYASA FİYATI: Bir pay senedinin sermaye piyasasinda alinip satildigi fiyat, o pay senedinin piyasa fiyatidir.
HİSSE SENEDİ BORSA FİYATI: Hisse senedinin borsadaki arz ve talep kosullarına göre olusan fiyatidir.
HİSSE SENEDİ FONU: Portföyünün en az %51`ini devamli olarak hisse senetlerine yatirilmis fonlardir.
HİSSE SENEDİ ENDEKSİ: Hisse senedi piyasasinin genel bir göstergesi olan endeks, kapsamindaki hisse senetlerinin fiyatları ve halka açiklik oranları baz alinarak hesaplanir. Piyasa performansi hakkinda genel bir bilgi verir.
I,İ
IMF: (Uluslararasi Para Fonu ) Uluslararasi para sistemi ile ilgili dogan gelisme ve sorunlar konusunda üyeler arasinda dayanisma saglar, çok yanli bir uluslararasi ödeme sistemini gelistirir, üye ülkelerin kısa dönemli kredi gereksinimlerini saglar, üye ülkelerin dis ödemeler bilançosunda ortaya çikan dengesizliklerin giderilmesine yardimci olur.
İÇERDEN ÖĞRENENLERİN TİCARETİ: Sermaye piyasasi araçlarınin degerini etkileyebilecek, henüz kamuya açiklanmamis bilgileri kendışıne veya üçüncü kisilere menfaat saglamak amaciylakullanarak sermaye piyasasinda işlem yapanlar arasinda firsat esitligini bozacak şekilde haksiz yarar saglamak veya bir zarari bertaraf etmektir.
İKİLİ TEPE FORMASYONU: Hissenin belirili bir zaman araliginda ayni tepeyi ikinci kez olusturduktan sonra fiyatin iki tepe arasinda olusan çukur seviyeye kadar düşmesi halidir. Fiyatların büyük düşüşler öncesinde olusturdugu formasyondur. Formasyon hedefi, tepedeki fiyattan iki tepe arasinda olusan dipteki fiyatin çikarilmasi ve bu farkin tekrar dip fiyattan çikarilmasiyla bulunur.
İKİLİ DİP FORMASYONU: Hissenin belirli bir zaman araliginda ayni dip seviyeyi ikinci kez olusturduktan sonra iki dip seviye arasinda olusan tepe seviyenin asilmasi durumudur. Fiyatların büyük çikislar öncesinde olusturdugu formasyondur. Formasyon hedefi, iki dip arasinda yapilan tepe fiyattan dip seviyedeki fiyatin çikartilmasiyla ve bu farkin tepe fiyata eklenmesiyle olusan degerdir.
İKİNCİL PİYASA: Menkul kıymetleri ihraçdan alanlar bunları tekrar paraya çevirmek istediklerinde işlemlerin gerçekleştirildigi piyasalardir.
IMKB TAKAS ve SAKLAMA BANKASI A.Ş Sermaye piyasasinda faaliyet gösteren banka ve araci kurumlara saklama ve takas hizmeti veren kurulustur.
INDIKATOR: Son fiyatin ve hacmin önceki fiyatlar ve hacimler ile mukayesesini yaparak olusturulan kilavuz grafik ve /veya göstergedir.
İŞLEM SAATLERİ: · Gözalti Pazari: 9.15-9.30· Ulusal Pazar, Bölgesel Pazar, Yeni şirketler Pazari: · 09.30-12.00 (1.seans) · 14.00-16.30 (2.seans)
İŞLEM HACMİ: Her hisse senedi için gerçekleşen işlemlerdeki hisse senedi sayisi ile işlem fiyatinin çarpilmasiyla elde edilen degerlerin toplamidir. Tüm hisse senetlerinin işlem hacimleri toplami, piyasanin toplam hacmini olusturur.
İŞLEM MİKTARI: Bir seansda yada belli bir dönemde alinip satilan menkul kiymet adedidir.
İTFA: Bir borcun ödenerek kapanmasidir.
K
KAÇIS SEVİYESİ: Önemli bir destek seviyesinin bir kaç kez test edilerek belirginlesmesinden sonra, bu seviyenin altina düsülmesi durumunda fiyatların bir alt seviyedeki destek seviyesine kadar düsebilecegi kabul edilen seviyedir.
KAFA OMUZ FORMASYONU: Hissenin oluşturduğu üç tepenin ortada kalanının (kafa) yanında kalan diğer iki tepeden (omuzlar) daha uzun olduğu geri dönüş formasyonudur. Ortalarındaki diplerin alt seviyelerinden çizilen trend çizgisi kırıldığında formasyon tamamlanmış olur.
KAMBIYO: Madeni ve Kagit para şeklindeki tüm yabancı ülke paraları ve bu paralarla ödeme yapabilen her tür hesap, belge, bono,poliçe, çek vb. parasal araçların tümüne kambiyo denir.
KANAL ÇİZGİSİ: Temel trend çizgisine paralel çizilen düz çizgilerdir. Fiyatlar yükselen kanal çizgilerinde direnç, alçalan kanal çizgilerinde de destek bulurlar.
KAR DAĞITIM ORANI: ışletmenin net dönem karından ne kadarının adi hisselere temettü olarak dağıtıldığını gösterir. (Toplam Temettü / Net Dönem Karı)
KAR MARJLARI: Brüt, faaliyet, ve net kar rakamlara bakılır — ne kadar yüksekse o kadar iyi. Ayrıca, nakit çıkış gerektirmeyen kalemlere faaliyet karı ilave ederek Vergi, Finansman gideri, Amortisaman öncesi Kar (VFAÖK) marja da bakarak gerçekte şirket operasyonlarından ne kadar kar ettiğini gösterir
KANUNİ YEDEK AKÇE: Bankalar tarafindan bir emniyet fonu olarak ve olasi zararlarıni karsilamak amaciyla kardan ayrilan paya denir.
KARMA FON: Hisse senetleri, borçlanma senetleri, altın ve diğer kıymetli madenlerin en az ikisinden olusan ve her birinin degeri fon portföy degerinin %20`sinden az olmayan fonlardir.
KAPANIŞ FİYATI: Bir seansda borsa kaydına alınan en son işlemin fiyatıdir.
KAPİTALİZASYON: Herhangi bir isletmenin birikmis yedek akçe ve karinin sermaye artırımında kullanilmasina denir.
KAR: Toplam hasilattan toplam maliyetin düşmesi ile elde edilen degerdir.
KARA PARA: Yasal islerden eldeeilmemis veya vergisi ödenmemis paraya denir.
KISA DÖNEMLİ GÖSTERGE: Fiyat değişimlerinde kısa bir zaman dilimini baz alarak hizli komutlar olusturan göstergedir.
KIYMETLİ EVRAK: Kambiyo senetleridir. kıymetli evrak olarak çek, bono, tahvil hisse senedi ve poliçe yi sayabiliriz.
KONSOLİDASYON: Uluslararasi borç işlemlerinde bankaların ya da direkt olarak borçlu olan ülkenin, vadesi gelen bir borcun daha uzun süreli bir vadeye uzatilmasi işlemidir.
KONVERTİBİLİTE: Bir ülkenin yerel parasinin serbest döviz piyasasinda diğer yabancı paralara ve altina dönüsebilme özelligidir.
KOPUŞ SEVİYESİ: Önemli bir direnç seviyesinin bir kaç kez test edilerek belirginlesmesinden sonra, bu seviyenin asilmasi halinde fiyatların bir üst seviyedeki direnç seviyesine kadar çikabilecegi kabul edilen seviyedir.
KOT DIŞI (KOTE EDİLMEMİŞ) PAZAR: Borsaya kote edilmemiş menkul değerlerin alım ve satımına konu olan pazardır.
KOTASYON: Menkul kıymetlerin listeye alınması işlemidir.
KREDİ: Mali kurumlarca kisi ve kuruluslara verilen borç paraya denir.
KREDİLİ MENKUL KIYMET İŞLEMLERİ: Bir araci kurulus nezdinde müsteri adina kredi hesabi açilmasi kosuluyla müsteri ve araci kurulus arasinda yapilacak sözlesme hükümleri çerçevesinde menkul kiymet alinmasidir.
KUPON: Tahvil ve hisse senetlerine ekli parça veya parçalardir.
KURTAJ: Borsa üyelerinin araci olarak yaptikları her borsa işlemi için müsterilerinden aldikları komisyondur.
KÜSÜRAT EMİR: 1 lotun içerdigi hisse senedi sayisindan daha az miktarlar için verilmis emirlerdir. (lot alti emirler) Küsürat emirler fiyatsiz girilir. Küsürat emirler ilgili hisse senedinin lot piyasasinda işlem gördügü en son fiyattan gerçekleşir.
L
LİMİTLİ EMİR: Emri veren alicinin, işlemin gerçekleşmesi için kabul ettigi en yüksek fiyati, saticinin ise satmaya razi olduğu en düsük fiyati belli ettigi emir tipidir.
LİKİDİTE: Para piyasasinda işlem gören para ve para niteliginde değişim ve deger ölçüsü araçları için kullanilmaktadir.
LİKİDİTE ORANI: kısa vadede nakde dönüsebilecek dönen varlikların, kısa vadeli borçları karsilama gücünü gösterir.
LİKİDİTE RİSKİ: Sahip olunan kiymetin istenildiginde paraya çevrilememesini, kiymetin cari piyasa degerinin altinda elden çikrilmasini ifade eder.
LİKİT FON: Vadesine 90 günden az kalmis sermaye piyasasi arçlarından olusan fonlardir.
M
MACD GÖSTERGESİ: (The Moving Average Convergence / Divergence: hareketli ortalamaların Uyumlulugu ve Uyumsuzlugu) MACD`de 26 günlük hareketli ortalamadan 12 günlük hareketli ortalama çikarilir. Daha sonra çikan farkin 9 günlük hareketli ortalamasi alinir.MACD “al” komutunu kesisme yukari dogru olduğunda “sat” komutunun ise kesisme asagiya dogru olduğunda verir.
MALİ ENDEKS: Mali sektörde yer alan şirketlerin hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişmeler dikkate alinarak haesaplanan hisse senetleri piyasasi endeksidir.
MANÜPLASYON: Piyasada canlilik yaratmak amaciyla suni olarak alim/satim yapmaktir.
MARKET-MAKER: Piyasa düzenleyicisi demektir. Hisse senetlerinde alım ya da satım yapılarak aşırı fiyat hareketlerinin önlenmesidir
MENKUL KIYMET: Ortaklik veya alacaklilik saglayan belli bir meblagi temsil eden, yatirim araci olarak kulanilan dönemsel gelir getiren, misli nitelikte seri halinde çikarilan, ibareleri ayni olan ve sartları kurulca belirlenen kıymetli evraktir.
MENKUL KIYMET İHRACI: Sermaye piyasasi arçlarınin ihraççilar tarfindan çikarilip halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin satışidir.
MENKUL KIYMET İRADI: Menkul ve gayri menkullerden elde edilen faiz, kira, rant gibi hasilati ifade etmektedir.
MERKEZ BANKASI: Banknot ihraç eden, hükümetin para ve kredi politikasini yürütmede yardimci olan, veznedarlik görevini üstlenmis, devletin iktisadi ve mali danismanligini yapan bir kurumdur.
MEVDUAT: Belirli dönem için geri ödemek kosuluyla belirli bir bedel karşılığında mevduat sahibi kisilerce bankalara tevdi edilen paradir.
MÜŞTERİ BAZINDA SAKLAMA: 1995 yilindan itibaren borsa yatırımcılarınin borsa üyeleri nezdindeki saklama hesaplarınin Takasbank nezdinde eslenerek müsterinin kod ve sifresini kullanarak Takasbank nezdindeki bakiyesini takip edebilmesini saglayan hizmettir.
MOMENTUM : Momentum bugünkü fiyatin baz alinan önceki fiyata bölünmesi sonucu ve sonucun 100 etrafinda salinmasiyla olusur. Momentum baz alinan kendi ağırlıklı ortalamasinin üzerine çıktığında”al” komutu, düstügünde ise “sat”" komutu verir.
MÜŞTERİ EMRİ: Borsa üyelerine müsterileri tarfindan verilen alim satim emirleridir.
N
NAMA YAZILI SENET: Hisse senedinin üzerinde sahip olanın ad ve soyadının yazılı olduğu senetlerdir.Bu hisselerin satılması durumunda şirketlerin pay kütüğü defterine kaydı gerekmektedir ve hisse üzerine yeni sahip olanın adı ve soyadı yazılır.
NOMİNAL DEĞER: Hisse senedinin veya tahvilin sahip olduğu en küçük küpürün üzerinde yazili olan degerdir.
NORMAL EMİR: Küsüratsiz tam olarak 1 lot ve katlarından olusan emirdir.(1 lot = 1.000 adet )
O,Ö
ÖDENMİŞ SERMAYE: Esas sermaye sistemine tabi ortakliklarda, ortaklarca taahhüt edilen sermayenin nakdenödenmis kismidir.
OPSİYON SÖZLEŞMESİ: Alan tarafa üzerine opsiyon yazilan mal veya kiymetin gelecekte belirli bir tarihte belirlenen miktarda alma veya satma hakkini saglayan sözlesmedir.
ORDİNO: Borsa yatırımcılarının işlem yaptıkları aracı kurumlarında verdikleri alım-satım emirleridir.
OSİLATÖR: Piyasanın aşırı alım ya da aşırı satış bölgesinde olup olmadığını belirleyen göstergelerdir. Fiyat grafiğinin altına çizilir. Osilatör yukarı uca eriştiğinde aşırı alım bölgesinde, aşağı uca eriştiğinde aşırı satım bölgesindedir.
ÖZEL EMİR: Yönetim kurulu tarafindan menkul kiymet bazinda belirlenen hisse sayisini asan ve başka bir özel emir ile eslendiginde eksper onayi ile gerçekleştirilen emirdir.
P
PARA PİYASASI: kısa vadeli fon arz ve talebinin karsilandigi piyasadir. Para Piyasasi Araçları; para, mevduat, kredi ve sosyal güvenlik fonlarıdir.
PAY BAŞINA TEMETTÜ: Bir dönemde ortaklara dagitilmasina karar verilen toplam kar payinin o döneme ait hisse senedi sayisina bölünmesi ile bulunur.
PAY BAŞINA KAR: ışletmenin hisse başına düşen net dönem karını göstermektedir. Dönem Sonu Net Kar / ödenmiş Sermaye/1000
PİYASA FİYATI: Bir menkul kiymetin piyasadaki arz ve talebe göre olusan fiyatidir.
PİYASA KAPİTALİZASYONU: Borsada işlem gören hisse senetlerinin çıkarılmış nominal sermayelerinin kapanış fiyatları itibarıyle piyasa değerleri toplamıdır.
PİYASA RİSKİ: Yatırımcıların beklentilerindeki değişmelerden dolayi menkul kıymetlerin fiyatlarında değişmelerin ortaya çikmasi ile zara olusmasidir.
PLASMAN: Yapilmis olan bir yatirimin el değiştirmesidir. Ekonomi için ek bir yatirim degil sadece yatırımcınin değişmesidir.
R
RESMİ MÜZAYEDE PAZARI: Mahkemelerin, icra dairelerinin ve diğer resmi dairelerin borsada yapılmasını gerekli gördükleri hisse senedi işlemlerinin gerçekleştirildiği pazardır.
RSI GÖSTERGESİ: (Relative Strength Index : Relatif Güç ındeksi). RSI osilatörünün ana değeri, aşırı alım ve aşırı satım bölgelerinin belirlenebilmesi için üst ve alt sınırları sağlar. RSI osilatörünün değeri 0 ile 100 arasında dalgalanır. 70′in üzeri aşırı alım, 30′un altı ise aşırı satış bölgesidir.
RÜÇHAN HAKKI: Bedelli sermaye artırımlarına mevcut ortakların ellerindeki hisseleri oranında öncelikle katılma hakkıdır.
S,Ş
SEANS: Bir menkul kıymet pazarında işlemlerin gerçekleştirilebileceği zaman aralığı.
SERMAYE ARTIRIMI: Bir şirketin esas sermayesine karşılık olan hisse senetlerinin bedelleri ödendikten sonra genel kurul kararı ile yeni hisse senedi çıkarılarak şirket sermayesinin artırılmasıdır.
SERMAYE PİYASASI KURULU: Sermaye Piyasası Kanunu ile kurulmuş, piyasanın işlerliği için gerekli düzenlemeler yapan ve sermaye piyasasında faaliyet gösteren kuruluşları denetleyen tüzel kişiliğe sahip bir kurumdur.
SERMAYE PİYASASI KURUMLARI: Aracı kuruluşlar, yatırım ortaklıkları, yatırım fonları ve sermaye piyasasında faaliyet göstermesine izin verilen diğer kurumlardır.
SINAİ ENDEKSİ: Sadece sanayi sektöründe yer alan şirketlerin hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişmeler dikkate alınarak hesaplanan hisse senetleri piyasası endeksidir.
SWAP: Faiz oranları ile döviz kurlarındaki değişmeler sonucunda ortaya çıkan riski en aza indirmek amacıyla geliştirilmiş işlemdir.
SÜRÜ PSİKOLOJİSİ: Büyük fiyat dalgalanmalarında küçük yatırımcıların bilinçsiz şekilde yüksek fiyattan alım yapmaları ya da panikle düşük fiyattan satış yapmalarıdır.
T
TABAN FİYAT: Hisse senetlerinin bir seans içerisinde görebileceği en düşük değerdir.
TAKOZ FORMASYONU: Devam eden harekette yorgunluk oluştuğunu belirtir. Yükselen takoz ve düşen takoz olmak üzere ikiye ayrılır.
TOPTAN SATIŞLAR PAZARI: önceden alıcıları belirli olan ya da olmayan, belirli bir miktarın üzerindeki hisse senedi işlemlerinin organize bir piyasada gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla kurulmuştur.
TREND: Bellirli bir zaman dilimi aralığında belli bir seyiri oluşturan değerlerde ortaya çıkan sürekli artma ya da azalmaları ifade eder.
U,Ü
ULUSAL PAZAR: Burada işlem gören bütün şirketler, İMKB tarafından önceden belirlenmiş kotasyon şartlarını tümüyle karşılayan şirketlerdir. Ulusal pazardan seçilmiş 100 şirkete ait hisse senetleri ıMKB-100 Endeksini oluşturmaktadır.
UNDERWRITING : (Aracılık yüklenimi). Yeni çıkarılan menkul kıymetlerin satış işleminin bir banka ya da aracı kuruluşlar tarafından üstlenilmesidir.
ÜÇGEN: Teknik analizde hisse senedi fiyatının eriştiği en yüksek fiyat ile en düşük fiyat arasındaki farkın önce genişleyip sonra daraldığı grafiktir.
Y,Z
YATAY ANALİZİ: Dönemler arası bilanço ve gelir tablosu kalemlerin değişimlerini gösterir.
YENİ ŞİRKETLER PAZARI: Yeni kurulmuş olmakla beraber, büyüme potansiyeli taşıyan şirketlerin hisse senetlerinin borsada işlem görmesi amacıyla kurulmuştur.
YÜKSELEN TAKOZ: Büyük düşüşlerden önce oluşur. Yukarı doğru açısı olan bir üçgen görünümündedir. Takozun uçlarına doğru çıkış güç kaybeder. Hacim artışı olmaz,hacim daralır. Hacim yükselen fiyatı onaylamaz. Takozun yükselen destek çizgisi kırıldığında, düşüş takozun boyunun üçte iksi kadar olur.
YÜKSELEN ÜÇGEN FORMASYONU: Fiyatların çıkarken aynı seviyede direnç oluşturmasına karşılık düşerken daha üst seviyede dip yapmasıyla oluşan şekildir. Fiyatların belirgin bir prim yapmadan önce oluşturduğu formasyondur. Formasyon hedefi ise formasyonun direnç seviyesi ile en düşük fiyatlı günü arasındaki farkın direnç seviyesine eklenmesiyle bulunur.
ZAMAN ÖNCELİĞİ: Hisse senetleri piyasasında, fiyat eşitliği halinde sisteme zaman açısından daha önce kaydedilmiş emirlerin öncelikli karşılanmasıdır.
