Türk
Tarih Kurumu Hicri-Rumi-Miladi (Klavuz) |
Yeni Ay Görülme Yeri
Diğer
Hicri
ve Miladi Takvim Çeviricisi
HİCRİ TAKVİM
Hicri Takvim Hz. Muhammed'in Mekke'den Medine'ye hicretini başlangıç kabul eden
ve ayın dünya çevresinde dolanımını esas alan bir takvim sistemidir. Hicri
Takvim; Hicri Şemsi ve Hicri Kameri Takvim olmak üzere ikiye ayrılır:
Hz. Muhammed, safer ayının 27.günü Hz. Ebubekir ile birlikte Medine'ye hicret
etmek üzere Mekke'den ayrılmış, 4 gece Sevr Mağarası'nda kalmış. 1 Rebiülevvel
Pazartesi günü Sevr Mağarasından Medine'ye doğru yola çıkmışlardır. 8
Rebiülevvel / 20 Eylül 622 Pazartesi günü Kuba Köyü'ne gelmiş, burada Kuba
Mescidi'ni inşa etmiş ve 12 Rebiülevvel Cuma günü Medine'ye doğru hareket
etmişlerdir.
1- Hz. Muhammed'in Kuba'ya geliş günü olan 20 Eylül 622 tarihini, Hicri sene
başlangıcı olarak kabul eden ve dünyanın güneş etrafındaki dolanımını esas alan
takvim sistemine Hicri Şemsi Takvim denilmektedir.
2 -İslamiyet'ten önce, her önemli olay tarih başlangıcı olarak kabul edilirmiş.
En son Fil Vakası da takvim başlangıcı olarak kabul edilmiştir. Bu uygulamada
seneler, her önemli olaya göre sayılarak geldiğinden birçok karışıklıklara sebep
oluyordu. Hz. Ömer zamanında Hicret'in 17. yılında alınan bir kararla Hicret'in
olduğu sene Hicri Takvim'in 1. yılı ve o yılın muharrem ayı da Hicri Kameri
Takvim'in yılbaşısı kabul edilmek suretiyle, o yıl 1 Muharrem'in rastladığı 16
Temmuz 622 tarihi de Hicri Kameri Takvim'in başlangıcı olarak kabul edilmiştir.
Biz bunu Hicri Kameri Takvim değil, Hicri Takvim olarak bilmekteyiz.
Hicri Kameri Takvim'de aylar; muharrem, safer, rebiülevvel, rebiülahir,
cemaziyelevvel, cemaziyelahir, recep, şaban, ramazan, şevval, zilkade ve
zilhicce şeklinde sıralanırlar.
Hicri takvimlerde de, miladi takvimlerde olduğu gibi artık yıllar mevcuttur. 30
yılda yaklaşık 11 günlük bir gerileme yapmaktadırlar. Bu gerilemeyi düzeltmek
için 30 yıllık dönemlerin 2, 5, 7, 10, 13, 15, 18, 21, 24, 26 ve 29 yılları 355
gün, diğer yıllar ise 354 gündür.
Ay, dünya etrafında 12 defa döndüğü zaman bir kameri sene olur ve 354.367 gündür
(354 gün 8 saat 48 dakika 34.68 saniyedir). Dünya, güneş etrafında 1 defa
döndüğü zaman da bir miladi sene olur ve 365.2422 gündür.
Hicri yıl miladi yıldan ( 365.2422 - 354.367 =) 10.8752 gün daha kısa olduğundan
aylar bazen 29. bazen de 30 gün çekmektedir.
MİLADİ TAKVİM
Günümüzde uluslararası takvim olarak kullanılan Miladi Takvim'in aslı Roma
Takvimi'ne dayanmaktadır. Bu takvim sistemi de günümüze gelinceye kadar
iyileştirilerek birkaç dönemden geçmiştir.
* Başlangıçta bir yılda; 4'ü 31 gün ve 6'sı da 30 gün olmak üzere 10 ay ve 304
günü olan bir takvim kullanılmaya başlanmıştır.
* M.Ö.VII. Yüzyılda Roma İmparatorluğu'nda Numa Pompilius zamanında ayın
dünyanın etrafında dolanımını esas alan ve yeni ayın doğuşu ile beraber başlayan
12 aylık ve 354 günlük ay takvimine geçilmiştir. Bu takvim sistemi ile mevsimler
arasındaki uyumsuzluğu gidermek için iki yılda bir 22 şubat ile 23 şubatın
arasına, 22 (artık yıllarda 23) günlük mercedonius adıyla 13. yeni bir ay
eklemişlerdir. Bir yıl ortalama 365, artık yıllarda ise 366 gün oluyordu.
Mevsimler arasında uyum sağlamak için de 33 ve 34 günlük iki ay, kasım ve aralık
aylarının arasına eklenmiştir. Daha önce şubatın 22 sinden sonra eklenen 22 (23)
günlük mercedonius ayıyla beraber bir yıl 455 (artık yıllarda 456) güne
çıkarılmış, Bu nedenle M.Ö. 46 yılına "karışık yıl" denilmiştir. Bu karışık
yıldan sonra ilk baharın başlangıcı 25 mart olarak tespit edildi ve yılın
başlangıcı da 1 marttan 1 ocak gününe alınmıştır.
* Roma Kralı Julius Sezar; İskenderiyeli astronom Sosigenes'in tavsiyelerine
uyarak M.Ö.45 yılında; dünyanın güneş etrafında dolanımını esas alan 365.25
günlük takvim sistemini uygun görmüş ve 4'e bölünebilen artık yıllar 366,
diğerleri ise 365 günden oluşan normal yıl, ocak ayı da yılbaşı olarak kabul
edilmiştir. Yıl 12 ay olacak, ay süreleri ocaktan başlayarak 31, 28
(29),31,30,31,30,31,31,30,31,30 ve 31 gün alınacaktır. Julius Sezar adına
ithafen de Jülyen Takvimi denilmiştir.
Julius Sezar'ın öldürülmesinden sonra, takvimde yaptığı ıslahat sekteye uğramış,
bu düzenlemeleri yapan Pontifeksler 4 yılda bir artık yıl yerine, 3 yılda bir
artık yıl uygulamaya başlamışlardır. Böylelikle 36 yılda 9 yerine 12 artık yıl
eklenmiş oluyordu. M.Ö. VIII. yılda Augustus bu kaymayı düzeltmek için 12 yıl
süreyle artık yılın uygulamasını durdurmuş, M.S. 5. yıldan itibaren Jülyen
Takvim Reformu düzenli olarak uygulamaya konulmuştur. Bu tarihten önceki 50 yıla
da "yanlış Jülyen yılları" denilmiştir.
RUMİ TAKVİM
Rumi Takvim; Miladi 1840 - Hicri 1256 yılına kadar Hz. Muhammed'in Mekke'den
Medine'ye hicretini başlangıç kabul eden ve ayın dünya çevresinde dolanımını
esas alan 354.367 günlük Kameri Takvim sistemi üzerine, Miladi 1840 - Hicri 1256
yılından itibaren de dünyanın güneş etrafında dolanımını esas alan 365.2422
günlük Şemsi Takvim sistemi üzerine kurulmuş karma bir takvim sistemidir.
Rumi Takvim, hukuken yürürlükten kalkmış olmasına rağmen kamuoyu bakımından
oldukça hassas bir konu olmuştur. Halk arasında Rumi Takvim'in yegane önemli
tarafı; doğum günlerinin miladi takvime göre tekabülleri ve yaş hesaplamaları
ile birlikte, eskiden beri onlar için ne zamanda ne olacak ve ne zaman ne
yapılacak ölçüsüdür. Çiftçinin ölçekleri ayrı, meteorolojik olayları takip
edenlerin ölçüsü ayrıdır. Hatta Katolikler'in bazı yortuları bile bu eski Rumi
günlere göre uygulanmaktadır. Toplumu teşkil eden fertler, daima içinde yaşadığı
sosyal çevrenin tesiri altında bulunmaktadır. İtikatlarında, adetlerinde
düşüncelerinde ve hislerinde özgürlüğe sahip değillerdir. Atalarından gelen
kurallara uymamayı akıllarından bile geçirmezler. Taklit ile hareket etmenin
kolay ve hayattaki zorlukları bertaraf etme sebebi ve atalarına hürmet duyguları
da bu tabaka arasında teamuli kaideleri uygulamayı devamlı olarak takviye
etmektedir.
Bu sebeplerle hukuken terk edilmiş bulunan Rumi Takvim'in teamuli olarak devam
ettirilmesindeki ihtiyacı ile bütün takvimlerde Rumi tarihe de bir yer
verilmiştir.
TAKVİMLERİN BİRBİRLERİNE ÇEVRİLMESİ
HİCRİ YILIN MİLADİ YILA ÇEVRİLMESİ
Hicri yılı 33'e bölünüz. 1420 : 33 = 43.03 (=43) (A sayısı)
A sayısını hicri yıldan çıkarınız. 1420 - 43 = 1377 (B sayısı)
B sayısını 622 ile toplayınız. 1377 + 622 = 1999
MİLADİ YILIN HİCRİ YILA ÇEVRİLMESİ
Miladi yıldan 621 rakamını çıkarınız. 1999 - 621 = 1378 (A sayısı)
A sayısını 33'e bölünüz. 1378 : 33 = 41.75 (=42) (B sayısı)
A sayısını B sayısı ile toplayınız. 1378 + 42 = 1420
MİLADİ YILIN RUMİ YILA - RUMİ YILIN MİLADİ YILA ÇEVRİLMESİ
1 Kanunusani (Ocak) 1334 = 1 Kanunusani (Ocak) 1918 olarak yılbaşı
eşitlenmiştir. Bu tarihten önceki tarihlerin hesaplanmasında yılbaşına dikkat
edilmesi gerekmektedir. Rumi Takvim'de yılbaşı mart ayıdır. Miladi Takvim'de ise
yılbaşı ocak ayıdır. Hesap yapılırken, Rumi Takvim'de mart ayı 1.ay, ocak ayı
11.ay ve şubat ayı da 12. ay olarak hesaplanır.
a) Rumi 1 Mart 1256 - 15 Şubat 1332 (Miladi 13 Mart 1840 - 28 Şubat 1917)
tarihleri arasındaki tarih dönüşümleri için;
1-Miladi tarihin Rumi tarihe çevrilmesi:
Miladi tarih eğer ocak veya şubat aylarında bir tarih ise, yıl kısmından 585
rakamı (diğer aylar için 584 rakamı) çıkarılır. Ay kısmından da 13 rakamı
çıkarılır ve Rumi tarih bulunur.
2-Rumi tarihin Miladi tarihe çevrilmesi:
Rumi tarih eğer ocak veya şubat aylarında bir tarih ise, yıl kısmına 585 rakamı
(diğer aylar için 584 rakamı) eklenir. Ay kısmına da 13 rakamı eklenir ve Miladi
tarih bulunur.
b) Rumi 1 Mart 1333 - 31 Kanuni evvel 1341 (Miladi 1 Mart 1917 - 31 Aralık 1925)
tarihleri arasındaki tarih dönüşümleri için;
Miladi yıldan 584 rakamı çıkarılırsa Rumi tarih,
Rumi yıla 584 rakamı eklenirse Miladi tarih bulunur. Ay ve gün farkı yoktur,
isimleri aynıdır.
