DOĞALGAZ İÇ TESİSAT ŞARTNAMESİ

4. BORULAMA VE YERLEŞTİRME KURALLARI:

4.1. Boru ve Bağlantı Elemanları:

l-  Çelik borular : TS 6047, ISO 3183, TS EN 10208

2- Kaynak ağızlı çelik bağlantı elemanı :TS 2649, ISO/R 64-221, DIN 1681,1629,1745 bileşenleri ve

3- Dişli bağlantı elemanı: TS 11 EN 10242, EN 10242

4- PE Borular : TS 10827, ISO 4437, EN 1555-1,2

5- PE bağlantı elemanı: TS 6270, EN 1555-3,4

6- Küresel vana : TS EN 331, TS 9809, ISO 7121

7- Flanşlar (Kaynak boyunlu) : TS ISO 7005-1

8- Dikişsiz bakır borular : TS 9872 EN 1057, EN 1057

4.2. Yer altı Gaz Boruları:

Doğalgaz boru hattının güzergah seçimi esnasında, boru hattı yakıt depoları, drenaj kanalları, elektrik kabloları, kanalizasyon v.b. yerlere Tablo .2'de belirtilen mesafelerden daha yakın olmamalı, mekanik hasar ve aşrı gerilime maruz kalmayacağı emniyetli yerlerden geçirilmelidir.

Yeraltına yerleştirilen çelik borular PE kaplama (hazır PE kaplı veya sıcak PE sargı) ve katodik koruma ile korozyona karşı koruma altına alınmalıdır. Hazır PE kaplı borular yer altına tesis edilmeden önce kaplamada hasar olup olmadığı kontrol edilmelidir. Sıcak PE sargı uygulamasında ise, uygun kaplama yöntemi kullanılmalı ve önce boru üzerindeki hadde pası, korozyon ürünleri, yağ ve nem tamamen giderilmeli, işlem esnasında sargı malzemesine hasar verilmemeli, sargıda pot veya boşluk olmamalıdır. PE kaplama, borunun toprak seviyesinden çıktığı yerden en az 60 cm. yukarıya kadar devam etmelidir. Çelik boruların tesisinde TS 10038 dikkate alınmalıdır. Toprakaltındaki hat uzunluğu 30 m. ve üzerinde olması durumunda yer altı hattı PE yapılabilir. Çelik boruların birleştirilmesi kaynak ile, polietilen boruların ise elektrofüzyon tekniği ile olmalıdır. Toprakaltına döşenecek doğalgaz hattı için gerekli olan tranşe derinlikleri Şekil–1 ve Şekil-2'de verilmiştir. Kullanılacak olan ikaz bandı en az 20 cm. genişliğinde, sarı renkli zemin üzerinde kırmızı ile "187

Geri dolgu işlemi esnasında boru altına, boşluk kalmayacak şekilde sarı kum ile yastıklama yapılmalıdır. Boruya zarar verebilecek büyüklükte taş ve moloz yığınları dolgu malzemesi içinde bulunmamalıdır. Çelik borunun aşrı yüke maruz kalabileceği (yol geçişi, araç geçişi v.b.) durumlarda tranşe derinliği arttırılmalı ve boru üst seviyesinin tranşe üst seviyesine olan mesafesi 80 cm. olmalıdır. Bu derinliğin sağlanamayacağı durumlarda çelik kılıf kullanmak şartı ile tranşe derinliği en az 60 cm olmalıdır. Kılıf borusunun iç çapı doğalgaz borusunun dış çapından en az 6 cm. büyük olmalıdır. Kılıf borusunun ve doğalgaz borusunun birbirine temasını önlemek için araya kauçuk veya plastik gibi ayırıcılar konmalıdır. İlaveten kılıf ve doğalgaz borusu arasına su ve yabancı madde girişini önlemek için uç kısımları kauçuk nevi bir malzeme ile kapatılmalıdır. Kılıf borusu ve doğalgaz borusunun kılıf içinde kalan kısmı da hazır PE kaplı olmalı veya sıcak PE sargı ile izole edilmelidir. ( Şekil. 3 )

Toprak altı doğalgaz hattının, Tesisat galerisi içerisinden geçirileceği durumlarda;

Tesisat galerisi, doğalgaz hattının kontrolü yapılabilecek boyut ve biçimde olmalıdır.

Tesisat galerisinin havalandırılması sağlanmalıdır.

Tesisat galerisinde kullanılacak doğalgaz borusu hazır PE kaplı olmalıdır.

Tesisat galerisinde tesis edilen doğalgaz hattı, diğer tesisatların üst seviyesinden ve minimum 15 cm. mesafeden geçmelidir.

Tesisat galerisi aydınlatması ex-proof olmalı, doğalgaz hattından daha diş ü k seviyede bulunmalıdır.

4.3. Boru Tesisatının Korozyona Karç Korunması:

Toprak altında kalan çelik boru hatları TS 5141'e göre katodik koruma yapılmalıdır. Galvanik anotlarla yapılacak katodik koruma sistemlerinde galvanik anot olarak magnezyum anotlar kullanılmalı ve doğalgaz tesisatı ile arasındaki yatay mesafe toprak altı hat uzunluğuna bağlı olarak mümkün olduğunca fazla olmalıdır. Magnezyum anotlar TS 5141'e uygun olacaktır.

Tablo. 3 Servis kutusu ortak kullanımlarında katodik koruma uygulaması:

Uygulama 1 : A binası gaz kullanıyor ve katodik koruma mevcut değil, B binası bağlantı yapacak ise B binası için daha önce bir branşman vanası mevcut olsun veya olmasın, l nolu hattın tamamı yenilenmeli, l ve 2 nolu hatlar katodik koruma altına alınmalıdır. A ve B binalarına ait hatlara izolasyon flanşı tesis edilmelidir.

Uygulama 2 : A binası gaz kullanıyor ve katodik koruma mevcut, B binası bağlantı yapacak ise Toprak altı hattın tamamı için katodik koruma ölçüm değeri doğru okunabiliyor ise B binası için ayrı bir anot sistemi koyulmayabilir. B binası hattına izolasyon flanşı tesis edilmelidir

4.4. Yer üstü gaz boruları:

4.4.1.Binalara ait servis hatları ve servis kutularının yerleri, işletmece belirlendikten sonra iç tesisatın bina
bağlantı hattı buna göre yapılır.

4.4.2. Bina bağlantı hatları binaya, binanın girişine yakın, yeterince aydınlatılmış, kuru, kendi kendine havalanabilen ve kolayca ulaşılabilen bir yerinden girmelidir. Gaz borusu hasara uğramayacak bir biçimde korunmuş olmalıdır. Doğalgaz boruları, bina ortak mahali olmayan yerler, kapıcı dairesi, depo, sığınak, yakıt deposu bulunan vb. yerlerden geçemez (TS 7363). Doğalgaz hattı yangın merdiveninin içinden ve bitişiğinden geçirilmemelidir. Doğalgaz boruları işletme tarafından her zaman kolayca görülebilecek, kontrol edilebilecek ve gerektiğinde kolayca müdahale edilebilecek yerlerden geçirilmelidir. Zorunlu durumlarda gaz kuruluşundan onay alınmalıdır. bina bağlantı hattı üzerinde Madde 4.4.2 de belirtilen şartlara uygun olan bir mahale (bina ana giriş kapısına mümkün olduğunca yakın ) rahatça ulaşılabilecek (1.90 - 2.10m), hasar görmeyecek bir noktaya tüm tesisatın gaz akışını gerektiğinde kesip açma işlevini yerine getirecek bir Ana Kesme Vanası konulmalıdır. ( TS 9809 veya TS EN 331 ). Ana Kesme Vanası bina dışında bir noktaya konulacak ise havalandırılmış bir kutu içine alınmalıdır. Bina bağlantı hattı bina içinde birden fazla kolona ayrılacak ise her bir kolon için ayrıca bir Kolon Kesme Vanası tesis edilmelidir. Kolon kesme vanaları arasındaki mesafe 1 m den az ise Ana Kesme Vanası konulmayabilir, kolon kesme vanaları arasındaki mesafe  2  m den fazla ise Ana Kesme Vanası konulmalıdır. Ana kesme ve kolon kesme vanaları tesisata rakorlu bağlantı ile monte edilmelidir. AKV ve kolon kesme vanalarının çapı hattın çapı ile aynı olmalıdır. Yalnızca DN 65 hat üzerinde hız sınırlaması ve basınç kayıpları dikkate alınmak suretiyle DN 50 dişli vana konulabilir. DN 65 ve üzeri çaplardaki AKV ve kolon kesme vanaları, flanşlı ve tam geçişli küresel vana olmalıdır.

4.4.3. Doğalgaz hatlarının, duvar ve döşemelerden geçişlerinde koruyucu kılıf borusu kullanılmalıdır. Duvar ve döşeme geçişlerinde gaz borusu ve koruyucu borunun eş merkezli olmasına özen gösterilmelidir. Koruyucu borunun iç çapı, gaz borusunun dış çapından en az 20 mm. daha büyük olmalıdır. Koruyucu boru bina dış duvarı içine sıkı ve tam sızdırmaz bir biçimde yerleştirilmeli ve duvarın her iki yüzünden dışarıya doğru en az 10 mm. taşmalıdır. Koruyucu boru ile gaz borusu arasında kalan boşluk duvarın her iki tarafından zamanla katılaşıp çatlamayacak, sızdırmaz, dayanıklı plastik esaslı malzemeler doldurularak tam sızdırmaz hale getirilmelidir. Koruyucu boru içinde kalan gaz borusunda ek yeri bulunmamalıdır.

4.4.4. Doğalgaz hatlarının, duvar ve do ş;melerden geçişlerinde koruyucu kılıf borusu kullanılmalıdır. Duvar ve döşeme geçişlerinde gaz borusu ve koruyucu borunun eş merkezli olmasına özen gösterilmelidir. Koruyucu borunun iç çapı, gaz borusunun dış çapından en az 20 mm. daha büyük olmalıdır. Koruyucu boru bina dış duvarı içine sıkı ve tam sızdırmaz bir biçimde yerleştirilmeli ve duvarın her iki yüzünden dışarıya doğru en az 10 mm. taşmalıdır. Koruyucu boru ile gaz borusu arasında kalan boşluk duvarın her iki tarafından zamanla katılaşıp çatlamayacak, sızdırmaz, dayanıklı plastik esaslı malzemeler doldurularak tam sızdırmaz hale getirilmelidir. Koruyucu boru içinde kalan gaz borusunda ek yeri bulunmamalıdır. 

 4.4.5. Birden çok binanın aynı servis kutusunu ortak kullanmaları durumunda A.K.V.  yerleşimleri Şekil 9'da verilmiştir. 

4.4.6. Doğalgaz boruları ile telefon, elektrik hatları ve sıcak, kızgın akışkan boruları arasında en az 15 cm.lik bir açıklık olmalıdır. 380 V üzerindeki elektrik hatları için bu mesafe en az 25 cm. olmalıdır.

4.4.7. Doğalgaz boruları kendi amacı dışında (Elektrik, topraklama hattı vb.) kullanılmamalıdır.

4.4.8. Doğalgaz boruları duvarlara plastik ve çelik dübelli kelepçelerle tespit edilmelidir.

4.4.9. Kelepçeler, bağlantı elemanları ve bağlantı noktalarına tespit edilmemelidir.

4.4.10. Gaz boruları, kapalı hacim içinden geçirilmemelidir. Ancak tesisat şaftı içinden geçirildiğinde bu şaft tam olarak havalanabilecek biçim ve boyutta olmalıdır. Diğer tesisatlar ile gaz boruları arasındaki mesafe en az 15 cm. olmalıdır. Duvar içindeki şaftlardan geçen hatlar kelepçelerle tespit edilmeli ve üstleri havalandırmaya uygun kapak ve ızgaralarla örtülmelidir. Tesisat şaftı her kattan ulaşılabilir olmalıdır. (TS 7363)

4.4.11. Boru çaplarına göre kelepçe mesafeleri Tablo 4'e uygun olmalıdır.

 4.4.12. Sıva altına doğalgaz tesisat borusu döşenmemelidir. İç tesisat borularının duvar içindeki kanallara döşenmesi durumunda kanalların üstleri havalandırmaya uygun kapaklarla örtülmeli ve tesisat boruları korozyona karşı korunmalıdır. Kanal duvarlarında sızdırmazlık sağlanmış olmalıdır.

 4.4.13. Doğalgaz boruları, taşıyıcı yapı elemanı olarak kullanılmamalı, diğer boruların üzerinde biriken yoğuşma, sızıntı veya terleme sularından etkilenmemesi için diğer boruların en üstünde uygun bir seviyeye yerleştirilmelidir.

 4.4.14. İç tesisat hatları, aydınlık, asansör boşlukları, havalandırma, çatı arası, duman ve çöp bacaları ile davlumbaz içinden, yakıt depolarından,   asma tavan içinden ve yangın merdivenlerinin içi veya bitişiğinden geçirilmemelidir

 4.4.15. Temel ve zeminin özellikleri nedeniyle binanın dilatasyonla ayrılmış iki kısmı arasında veya bitişik iki ayrı bina arasında farklı oturma olabileceğinden, buralardaki iç tesisat boruları bu olaydan etkilenmeyecek şekilde esnek bağlantı elemanı ile bağlanmalıdır. Esnek bağlantı elemanı TS 10878'e uygun olmalıdır.

Esnek bağlantı elemanının bağlanacağı iki boru arasında bırakılması gereken mesafe, esnek bağlantı elemanı boyunun (L1) en fazla %80' i kadar olmalıdır.

4.4.16.Rutubetli yerlere döşenen iç tesisat boruları, korozyona karşı tam korunmuş olmalıdır. Çift kat yağlı boya ile boyanmalıdır.

4.4.17.Dişli bağlantılarda standardına uygun plastik esaslı vb. sızdırmazlık malzemeleri kullanılmalıdır. (TS EN 751-2 )

4.4.18.Çelik boruların bükümü iç çaplar daraltılmayacak ve boruda deformasyon olmayacak şekilde soğuk şekil verme yöntemi (toprak altı hatlar hariç) ile maksimum 30° yapılabilir.

4.4.19.Gaz tesisatı mutlaka en az 16 mm. çapında ve 1.5 m. uzunlukta som bakır çubuk elektrotlar, 0,5m², 2mm.  kalınlığında bakır levha veya 0,5m² 3 mm.  kalınlığında  galvanizli levha kullanılarak topraklama yapılmalıdır. Bakır elektrotlar veya levhalar toprak içinde diş ey olarak bütünüyle yerleştirilmeli ve en az 16 mm² çok telli (örgülü) bakır kablo ve iletken pabuç kullanılarak lehim veya kaynak ile doğalgaz tesisatına irtibatlandırılmalıdır.

4.4.20.Bina kolon hatlarının havalandırılması için gazın toplanması muhtemel olan yerler, dış ortamla doğrudan veya kanal kullanılarak irtibatlandırılmalı (150 cm²), havalandırmanın mümkün olmadığı durumlarda gaz alarm cihazı kullanılmalıdır.

4.4.21.Bireysel tüketim branşmanları her dairenin girişine, en uygun noktaya kadar çekilmelidir.

4.4.22.Giriş kapıları bina dışında olan fakat sayaçları bina içine konulmak istenen yerlerde doğalgaz borusunun mahal içine girdiği noktaya emniyet amacıyla kesme vanası konulmalıdır.

4.4.23.Sayaç sonrası ilk ayrım   Te'si daire içerisinde olmalıdır. Zorunlu hallerde gaz kuruluşunun onay alınmalıdır.

4.4.24.Binanın ortak kullanımı için bir merdiven sahanlığı olmayan veya merdiven sahanlığının doğalgaz hattının geçmesine uygun olmadığı durumlarda, doğalgaz hatları bina dış cephesinden (Trakya Gaz Kontrol Mühendisi tarafından yerinde yapılacak kontrol neticesinde) çekilebilir. Bu gibi durumlarda doğalgaz hatları özel mahallerden geçmemelidir.

4.4.24.1Dubleks ve tripleks  tapusu olan binalarda doğalgaz hatları bina dış cephesinden geçirilebilir. Ancak aynı durum bir veya çok katlı müstakil binalar için geçerli değildir.

4.4.25.Tamamı veya bir kısmı ahşap olan binalar ile lambri kaplı mahallere tesisat yapılabilmesi için aşağıda belirtilen emniyet tedbirlerine uyulmalıdır.

4.4.25.1. Tamamen Ahşap Yapılar;

-Binaya döşenecek doğalgaz tesisatı tamamen yangın istinat duvarı üzerinden gitmelidir.

-Doğalgaz sayacı ve kullanılan doğalgaz cihazları yangın istinat duvarı üzerine monte edilmelidir.

-Doğalgaz cihazı olan her mahale bir gaz alarm cihazı takılıp bu alarm cihazları bina dışna takılacak solenoid vana ile irtibatlandırılmalıdır.

-Doğalgaz servis kutusu binaya bitişik olmamalı bitişik ise uzaklaştırılması sağlanmalıdır.

-Tesisatta ocak kullanılacak ise ahşap kısımların ocaktan etkilenmemesi için, ocak ile ahşap kısımlar arasındaki mesafe en az im olmalıdır.Yangına karşıözel tedbirler alınmak sureti ile bu mesafe kısaltılabilir.

Bu şartların sağlandığı durumlarda ocak ve hermetik cihaz kullanılabilir.

4.4.25.2.Cihazların Bulunduğu Mahallerin Sadece Tavanı Ahşap Olan Yapılar;

-Bacalı cihazların baca bağlantısı ahşap tavana en az 50 cm. uzaktan yapılmalıdır.

-Tesisatta ocak kullanılacak ise ahşap kısımların ocaktan etkilenmemesi için, ocak ile ahşap kısımlar arasındaki mesafe en az im olmalı. Yangına karşıözel tedbirler alınmak sureti ile bu mesafe kısaltılabilir.

Bu şartların sağlandığı durumlarda tüm cihazlar kullanılabilir.

4.4.25.3.Cihazların Bulunduğu Mahallerin Duvarları Lambri (Ahşap) Kaplı Yapılar;

-Lambri üzerine tesis edilen kelepçelerin dübelleri beton duvar içinde olmalı ve rijitliği sağlanmalıdır.

-Doğalgaz yakan cihazların baca bağlantılarının lambri kaplamayı ısı yönünden etkilememesi için, baca bağlantısı ile lambiri kaplama arasındaki mesafe en az 50 cm. olmalıdır. Bu şartların sağlandığı durumlarda tüm cihazlar kullanılabilir.

4.4.26. Domestik regülatörler;

a) Bireysel sistem evsel kullanımlarda : Regülatör bina bağlantı hattı üstünde tesis edilmelidir. Aynı binada kullanım basıncı 21 mbar üzerinde olan ticari mahaller bulunması durumunda veya müstakil binalarda regülatörler sayaçlardan sonra tesis edilmelidir.

b) Merkezi sistem evsel kullanımlarda : Domestik kolon için bir adet regülatör tesis edilmeli, merkezi sistem hattı için ek bir regülatöre ihtiyaç duyuluyor ise regülatör sayaçtan sonra tesis edilmelidir.

c) Müstakil ticari kullanımlarda: Regülâtör sayaçtan sonra tesis edilmelidir.

d) Bireysel çoklu ticari kullanımlarda : Regülatör bina bağlantı hattı üstünde tesis edilmelidir. (Kullanım basıncı 21 mbar ise)

4.4.27.Basınç düşürme işlemi gereken ticari mahallerde, cihaz çalışma basınçları göz önünde bulundurulmalıdır. Regülatör giriş basıncının, cihaz çalışma basınçlarının 1,2 katından büyük olması durumunda kullanılan regülatör ani kapatmalı ( shut-off'lu) olmalıdır.

4.4.28.Sayaçlar bağlı olmaksızın,  iç tesisatın tamamı basınçlı hava uygulanarak yabancı maddelerden arındırılmalıdır.